Chủ yếu là hàng gia công

Dạo qua các khu chợ truyền thống hiện nay, dễ dàng nhận thấy nhóm hàng thực phẩm, ăn uống chủ yếu do các đầu mối, thương lái nhỏ lẻ cung cấp, còn đồ gia dụng, may mặc, thời trang thì ngập tràn hàng Trung Quốc. Rất ít thấy các thương hiệu hàng hóa tên tuổi của Việt Nam tại các chợ. 

Tại chợ Đồng Xuân - chợ bán buôn lớn và lâu đời nhất Hà Nội, tỷ lệ hàng Việt và hàng Trung Quốc hiện khoảng 50 - 50. Một số ngành hàng Việt Nam có tỷ lệ cao trong chợ là giầy dép (70%), nông sản thực phẩm (80%), còn với các nhóm hàng như đồ lưu niệm, hàng Việt Nam chỉ chiếm 20%, quần áo là 40%... Ngoài ra, nhóm vải sợi, hàng Việt chiếm 45%, tạp phẩm 40%.

Theo ông Lê Ngọc Sơn, Trưởng phòng Quản lý chợ, Công ty CP Đồng Xuân, đơn vị đang quản lý chợ Đồng Xuân, hàng Việt Nam tại chợ này chủ yếu là hàng gia công của những đơn vị sản xuất nhỏ, không có tên tuổi trên thị trường hoặc các làng nghề thủ công. Còn các DN lớn hầu như không tham gia vào kênh phân phối này.

“DN lớn có kênh phân phối của riêng họ tại các tỉnh thành. Họ cho rằng phân phối hàng vào chợ ‘không bõ’ so với việc xuất khẩu hoặc bán theo kênh phân phối riêng”, ông Sơn lý giải.

Trao đổi với phóng viên, bà Phạm Thị Thanh Hà, Phó giám đốc Trung tâm thời trang Đức Giang cho biết, các sản phẩm may mặc của thương hiệu này chưa bán tại bất kì đại lý nào ở các chợ. Theo bà Hà, Đức Giang muốn giữ hình ảnh của mình nên sẽ không chọn các chợ kiểu cũ với cách kinh doanh lộn xộn. Với các chợ kiểu mới, hiện đại, việc bán hàng cũng không dễ dàng do giá thành các sản phẩm Đức Giang cao hơn giá sàn tại các chợ. Tuy nhiên, bà Hà cũng cho biết nếu có đại lý nào chứng minh được khả năng bán hàng thì sẽ đưa hàng Đức Giang vào.

Về phía các tiểu thương, có nhiều lí do khiến họ không nhập hàng Việt về bán. Họ chia sẻ thực lòng rất ủng hộ hàng Việt nhưng do làm ăn, buôn bán nên họ phải cân nhắc mặt hàng nào mang lại lợi ích kinh tế nhiều hơn. Nhiều tiểu thương chia sẻ, hàng Trung Quốc chiếm thị phần cao ở chợ truyền thống là do các đơn vị sản xuất của Trung Quốc thường xuyên đến tiếp thị sản phẩm, sẵn sàng bỏ mối số lượng ít hoặc nhiều theo nhu cầu của tiểu thương và đồng ý lấy hàng trước, trả tiền sau…

“Với mặt hàng mới, chúng tôi muốn lấy một lượng hàng nhỏ để thăm dò nhu cầu của người tiêu dùng. Do vốn ít, chúng tôi thường trả tiền đơn hàng một lần vào dịp cuối năm. Trong khi đó, các DN Việt Nam lại yêu cầu cung cấp những đơn hàng lớn và trả tiền trước gây khó khăn cho chúng tôi”, một tiểu thương bán quần áo tại chợ Đồng Xuân nói.

Ngoài ra, phương thức thanh toán thiếu linh hoạt, mẫu mã hàng hóa chậm đổi mới và giá thành có phần cao hơn là những lý do khiến hàng Việt bị các tiểu thương ở chợ “chê”, không có trong số mặt hàng lựa chọn để bán tại chợ.  

Liên kết giúp hàng Việt vào chợ

Mặc dù Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” được triển khai khá hiệu quả tại hệ thống siêu thị (tỷ trọng hàng Việt đã tăng lên 80 - 90%) thì tại các chợ truyền thống, tỷ lệ này chưa đáng kể và chỉ tập trung ở một số mặt hàng có giá trị gia tăng thấp. Theo Bộ Công Thương, Việt Nam có hơn 9.000 chợ truyền thống, phân phối khoảng 80% lượng hàng hóa đến tay người tiêu dùng. Nếu hàng Việt vào được hệ thống này thì đây sẽ là kênh phân phối hàng Việt rất hiệu quả.

Để làm được điều này, việc tìm ra “tiếng nói chung” giữa tiểu thương và DN là rất quan trọng. Ở đây, vai trò của ban quản lý các chợ trong việc kết nối là rất cần thiết. Ông Lê Ngọc Sơn cho biết sắp tới Công ty sẽ tiếp tục tổ chức các chương trình gặp gỡ giữa tiểu thương và DN để liên kết đưa hàng hóa vào chợ, cũng như tuyên truyền hàng giả, hàng nhái với sự tài trợ của Nhật Bản.

Theo đại diện một DN sản xuất hàng tiêu dùng, chợ truyền thống có nhiều ưu điểm như hàng hóa phong phú, giá rẻ, vị trí thuận lợi, gần khu dân cư… Do đó, DN cần liên kết chặt chẽ hơn với các tiểu thương để đưa hàng hóa đến gần với người tiêu dùng. Ngoài việc kịp thời nắm bắt mẫu mã trên thị trường, nâng cao chất lượng hàng hóa, DN trong nước cần linh động trong phương thức kinh doanh, phương thức thanh toán, thường xuyên tiếp thị hàng hóa, đặc biệt là giá cả phải phù hợp.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng, DN trong nước cần chú trọng hơn đến đối tượng người thu nhập thấp thông qua kênh phân phối tại các chợ truyền thống thay vì chỉ hướng đến thị trường xuất khẩu hoặc đưa hàng vào siêu thị. Cũng theo chuyên gia này, hiện nay người dân có tâm lý không yên tâm khi sử dụng hàng hóa Trung Quốc. Đây chính là cơ hội để các DN Việt Nam đưa hàng hóa vào chợ, DN nên tập trung vào các mặt hàng như may mặc, đồ gia dụng, hóa mỹ phẩm.

Về phía Bộ Công Thương, theo đề án phát triển thị trường trong nước, đến năm 2015, sẽ tăng thị phần hàng Việt có thế mạnh tại các kênh phân phối truyền thống ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa lên trên 70%. Đến nay có thể thấy, con số này chưa đạt. Đại diện Vụ Thị trường trong nước chia sẻ: Để đưa hàng Việt vào chợ truyền thống, các DN nên giao cho tiểu thương tại các chợ đầu mối phân phối hàng hóa về khu vực nông thôn vì họ đã có sẵn đầu mối tại các chợ ở đây. Việc làm này sẽ giúp các DN tiết kiệm chi phí về cơ sở vật chất và nguồn nhân lực khi mở

                                                  Theo Báo Tin tức